28.11.2011 |Volkskrant | Vincent Kouters
Een half komisch, half tragisch postapocalyptisch epos.
Berlin Alexanderplatz van Alfred Döblin door SKaGeN. Verkadefabriek, Den Bosch. 23/11. Tournee door Nederland en Vlaanderen t/m 4 februari. skagen.be
Het Vlaamse theatercollectief Skagen maakt sciencefiction van Berlin Alexanderplatz. De klassieke roman van Alfred Döblin en de latere verfilming ervan door Fassbinder – over eeuwige loser Franz Biberkopf die op het rechte pad probeert te blijven in een verrotte maatschappij – inspireerden de vijf acteurs tot een half komisch, half tragisch, postapocalyptisch epos.
De toekomst bestaat bij Skagen uit donkere, metalen constructies, waarin mensen wonen, primitieve kleding van bont en dierenvellen, haperende telefoons en lichtkranten en een hoop jarentachtigmuziek. Te horen zijn: Falco, Depeche Mode en de theme song van Knight Rider.
In deze onheilspellende setting hebben bendes en moordenaars vrij spel. De mannen zitten bier te drinken aan een houten tafel. Alle vrouwen zijn prostituees.
Er is een verteller. Die onthult dat we naar de nabije toekomst zitten te kijken. Het Westerse, economische stelsel is als een kaartenhuis in elkaar gedonderd en een Chinese dictator zwaait nu de scepter. Dat verklaart gelijk de Chinese tekens op de lichtkrant, op de plastic tasjes waar iedereen mee zeult en op het bier. Het verklaart eveneens de kroepoek die Franz Biberkopf (Korneel Hamers) op straat probeert te verkopen.
Dit is het onderbetaalde staatsbaantje waarmee de held van het verhaal zijn entree maakt. Franz is net vrijgelaten uit de gevangenis, waar hij vier jaar uitzat voor een moord. Hij omringt zich, onhandig genoeg, met allerlei criminele elementen, die hem op het verkeerde pad brengen. Het is Mr. Pums – een vetzuchtige bendeleider, die rondrijdt in een gehandicaptenkarretje – die hem in zijn macht krijgt. Omdat Franz steeds met de allerbeste bedoelingen de verkeerde keuzes maakt, verliest hij uiteindelijk een arm en zijn nieuwe vriendinnetje.
Kortom, ook buiten de gevangenis kan de welwillende Franz niet van zijn vrijheid genieten. De stalen kooiconstructies waaruit het decor is opgebouwd, onderstrepen dit nog eens: niemand is werkelijk vrij.
Hoe indrukwekkend deze constructie ook is, hij vertraagt de voorstelling. Tussen de scènes vinden nodeloos grote verbouwingen plaats, waarbij alles verschuift en opnieuw wordt behangen. Anderzijds houden de Vlamingen de vaart er wel in tijdens het spelen. Ze schermen in deze persiflage op Berlin Alexanderplatz met cartoonesk toneelspel, soms op het randje van slapstick, en dikke accenten.
Want het toekomsttaaltje dat ze spreken, is een verhaal apart. Twee uur lang bezigen ze een mengsel van Engels, Duits, al dan niet plat Vlaams en Nederlands. Het is een bijzonder kunstige en knap uitgevoerde verhaspeling van het origineel, vol humor en vondsten. Vooral deze eigenaardige taal maakt het toekomsttheater van de Skagenaren sensationeel.
> read article on volkskrant.nl